Samen werken aan een aantrekkelijke binnenstad

De Stad Sneek, liggend in centrum van Fryslân Wetterlân, is en blijft een prachtige historische stad met veel kwaliteiten in een waterrijke omgeving. De binnenstad van Sneek kampt met teruglopende bezoekersaantallen en leegstand wat vraagt om een versterking van het winkel- en horecagebied van de binnenstad. Er liggen genoeg plannen die een bijdrage leveren aan de oplossing van deze problematiek. Het blijkt echter lastig om deze plannen ten uitvoer te brengen. Vereniging Ondernemend Sneek (VOS) heeft het initiatief genomen om de samenhang tussen de plannen inzichtelijk te maken, te verbinden aan de gezamenlijke ambitie en de verschillende belanghebbenden hierbij te mobiliseren.

Context
Sneek is een bescheiden stad van ongeveer 33.000 inwoners in de gemeente Súdwest-Fryslân met een regionale functie. Hoewel de landelijke uitstraling en het monumentale karakter sterke punten zijn is het groen en water de afgelopen decennia verdwenen. De auto is dominant geworden en gaandeweg neemt, de monumentale architectuur af in kwaliteit door nieuwbouw. Door toenemende online concurrentie bezoeken steeds minder consumenten de winkels en is er leegstand ontstaan.

Daarnaast staat Sneek, net als andere steden, voor maatschappelijke opgaven die voor langere termijn de nodige inspanningen en investeringen vragen. Denk aan de energietransitie, klimaatadaptatie, woningtekort, hulp en zorg voor ouderen en het versterken van een inclusieve samenleving waarin iedereen mee doet. De maatregelen die nodig zijn kosten geld, maar vragen vooral om krachtenbundeling door samenwerking tussen de gemeente en de samenleving en de samenleving als geheel. Samen de schouders eronder zetten is nodig.

Probleem
Er zijn veel individuele initiatieven binnen Sneek, zowel vanuit de gemeente als vanuit partijen in de samenleving. Zo ontwikkelde de gemeente een nieuwe Retailvisie en een agenda voor vitalisering van het centrumgebied en hebben initiatiefnemers een visie ontwikkeld op Sneek als Waterstad.

En toch stagneert de samenwerking, want het ontbreekt aan samenhang met andere initiatieven. Initiatieven zijn onvoldoende verbonden met de bovenliggende visie van Sneek en het proces van samenwerking en het realiseren van plannen blijkt in de praktijk weerbarstig. Het mist aan doekracht en effectief samenspel tussen de spelers. Dit wordt nog eens versterkt doordat er een onvoldoende gedeeld beeld is van de situatie, waaronder de benodigde (vastgoed) actoren.

De wens van de ondernemersvereniging VOS en de gemeente is om middels een participatief traject te zorgen dat aan het eind van 2021 de neuzen van alle actoren in dezelfde richting staan. Op deze wijze moeten visies en plannen worden omgezet in uitvoering door alle belanghebbenden.

Oplossing
Het slim ontworpen programma VITAAL is volledig ingericht om partijen bij elkaar te brengen om samen te werken aan die aantrekkelijke vitale binnenstad en gaandeweg het vermogen te ontwikkelen om zelf hieraan vervolg te geven.

Er is een nauwe samenhang tussen de opgaven zoals een gezonde retail en horeca, de kwaliteit van de openbare ruimte, goede mobiliteit en actieve cultuursector. Deze opgaven dragen bij aan de verblijfskwaliteit en identiteit van de binnenstad. Dat maakt dat niet één partij de boventoon kan voeren. Het is de kracht van het samenspel die leidt tot vernieuwing. Innovatie en samenwerking gaan hand in hand.

“Sneek als centrum van Fryslân Wetterlân, de blauwe kracht van Sneek. Elk initiatief zou moeten bijdragen aan de gezonde stad, de waterstad, de groene duurzame stad en een aantrekkelijker stad.“
Sandra van Assen – Stedenbouwkundig adviseur Sneek

De focus in het programma VITAAL ligt op het samen realiseren van opgaven om die vitale binnenstad te creëren, maar tegelijkertijd ook een bijdrage leveren aan andere maatschappelijke opgaven. Door initiatieven te verbinden spring je effectiever met de beschikbare tijd en (financiële) middelen om: twee vliegen in één klap.

Hoe pak je zoiets aan?

Onze visie is dat doekracht en samenspel moet worden ontwikkeld tijdens het realiseren van de opgaven. Met andere woorden ‘al doende leren’. Dit doe je door:

• De juiste mensen aan boord te halen.
• Samen te bepalen wat je opgaven en ambities zijn.
• Zicht te hebben op wat je onderweg kan helpen of hinderen.
• Samen doelen te stellen en ervoor te gaan, je kunt het niet alleen.
• De juiste acties te bedenken en te prioriteren. Je kunt niet alles in één keer.

De kern van de aanpak is gericht op het aanjagen van ondernemerschap en innovatie, en het smeden van vitale samenwerkingen. Met fysieke en online bouwsessies afgewisseld met teamopdrachten ondersteund door een digitaal ontwikkelplatform worden initiatieven bedacht, uitgewerkt en uiteindelijk gerealiseerd.

De teams benaderen een idee bij voorkeur integraal. Daarom is het belangrijk dat de teams bestaan uit vertegenwoordigers van de gemeente, retail, vastgoed, welzijn en kunst en cultuur. Deze integrale teams brengen het idee tot leven en proberen in een klap meerdere doelen te realiseren.

Onze rol in dit traject is het bewaken van het proces, de succesvoorwaarden en de afgesproken werkwijze, waarbij zowel op de inhoud als op het samenspel als op de individuele bijdrage wordt gelet.

Resultaat

Het vliegwiel is op gang gebracht. Er is zicht op waar men naar toe wil, wat daarbij kan helpen of hinderen, wie daarvoor nodig is, en hoe daar te komen. Sneek is nu aan zet om de opbrengst een stap verder te brengen, uit te werken in enkele programmalijnen en te borgen in samenwerkingsarrangementen.

De ambitie die uit dit traject naar voren kwam was: Sneek, de blauwe kracht met een vitale binnenstad. Een gebied met een sterke regionale functie, waar je gezonder ouder wordt en waarbij Sneek als waterstad met de kracht van het water dit versterkt. Welvaart wordt niet meer gezien als het gevolg van groei maar als het gevolg van economische-sociale-culturele innovatie en verduurzaming.

We zijn er nòg niet. En dat hoort ook in zo’n traject waarbij je in stapjes verbeteringen wilt invoeren, daarvan leren en vervolgens bijstellen. Er is nu een eerste groep van enthousiastelingen die gemotiveerd meewerkt om met anderen de Sneker binnenstad vitaler te maken. Het begin van samenwerking is er. De ondernemersvereniging gaat nu samen met de gemeente vervolgstappen zetten om de initiatieven te realiseren.

Samen met vastgoedeigenaren, retail-, horeca- en cultuurondernemers en de gemeente zorgt VITAAL om ideeën naar boven te halen. Het zijn de ideeën die bij kunnen dragen aan een aantrekkelijker binnenstad. Het is de energie van de deelnemers die het verwezenlijkt.