Naar een compact en aantrekkelijk dorpshart

De ondernemersvereniging van Dorpshart Lisse ziet dat de ontwikkelingen in de retailmarkt niet voorbijgaan aan het dorp. De gezamenlijke eigenaren van het winkelcentrum Blokhuis zijn met elkaar en de gemeente in gesprek over een gewenste revitalisering. Tegelijkertijd realiseert de ondernemersvereniging zich dat het dorpshart uit meer dan dit winkelcentrum bestaat en dat er samenhang nodig is om ook in de toekomst een gezellig en vitaal dorpshart te kunnen behouden. De ondernemersvereniging heeft, in overleg en samenwerking met de gemeente Lisse gekozen voor het VITAAL programma, om door samenwerking tussen partijen te komen tot uitvoering van de te vormen plannen.

Context
Een centrumgebied is een vitale plek in een stad of een dorp. Dat geldt ook voor Lisse. Het is centraal gelegen, zorgt voor levendigheid en is sfeerbepalend. Het is de plek waar mensen elkaar ontmoeten en is voor bezoekers één van de redenen om een bezoek aan Lisse te brengen. Het is daarmee van economische en maatschappelijke betekenis voor bewoners, bezoekers en bedrijven. Voor toeristen is Lisse vooral bekend om de Keukenhof. Toeristen combineren hun bezoek aan de Keukenhof nog onvoldoende met een bezoek aan het dorpshart.

Probleem
De ondernemersvereniging ziet dat lokaal het gesprek op gang moet komen tussen gemeente, ondernemers en vastgoedeigenaren over de gewenste toekomst van het dorpshart. Lopende initiatieven worden onvoldoende op elkaar afgestemd. De gemeente is doende met de voorbereiding voor de omgevingsvisie. Enkele vastgoedeigenaren zijn, samen met de gemeente, in gesprek over de revitaliseringswens van het planmatig ontwikkelde winkelcentrum Blokhuis, de eigenaren van de andere winkelpanden in het dorpshart zijn hier niet bij betrokken. Dit leidt weliswaar tot verbeteringen voor specifieke delen van het centrumgebied, maar niet voor het dorpshart als geheel.

Samenwerking tussen de verschillende stakeholders organiseren gaat niet vanzelf. Er is onvoldoende zicht op de betrokkenen, er is weinig binding met bestaande ondernemersverenigingen en er vindt weinig structurele afstemming plaats. Dit wordt nog versterkt door het feit dat men elkaars taal niet spreekt en er tegengestelde belangen zijn.

Oplossing
Het programma VITAAL werd ingezet om de partijen met elkaar aan tafel te brengen en samen te gaan werken aan een nieuwe gemeenschappelijke toekomst voor het dorpshart. Hierbij ligt de focus op zowel de inhoud als op de ontwikkeling van het samenspel, gericht op daadwerkelijk zichtbare actie. Door met elkaar aan de slag te gaan leren deelnemers elkaar beter kennen, begrip te tonen voor elkaars belangen en een gezamenlijke taal te ontwikkelen.

In het programma wordt op een gestructureerde manier gewerkt aan het helder krijgen van de opgave; hoe ziet een vitaal dorpshart er uit en wat is er nodig om daar te gaan komen? Aan welke succesvoorwaarden moet nog worden gewerkt om dit mogelijk te maken? Welke acties kunnen we nu al samen uitvoeren om een begin te maken? Een begin van samenwerking én een begin van de oplossing.

Uitvoering in coronatijd

Om de opdrachtgevers (ondernemersvereniging en de gemeente Lisse) meer gevoel te geven bij deze voor hen nieuwe aanpak is het traject in fasen geknipt. We zijn begonnen met het bijeenbrengen van de voorlopers om de opgave voor Lisse helder te krijgen, te onderzoeken in hoeverre de voorwaarden aanwezig zijn om tot succes te kunnen komen en eerste acties te formuleren die in teamverband opgepakt kunnen worden. Na afronding van deze eerste fase zal een vervolgtraject worden ingegaan, bij gebleken succes en enthousiasme.

Vanwege de lockdown-maatregelen is het traject vooral online uitgevoerd. Daartoe is door ons in Teams een digitale werkomgeving gebouwd met toegang voor de deelnemers, met daarop alle benodigde en overigens interessante informatie, alsmede het “bouwwerk” waar aan gewerkt is. Het geheel in Teams werken is gelukt, zij het dat we heel bewust voor de laatste bouwsessie alles op alles hebben gezet elkaar fysiek in een zaal in Lisse te treffen, met bijbehorend enthousiasme van de deelnemers.

Resultaat

Als belangrijk resultaat van de sessies kan worden vastgesteld dat verbindingen zijn gelegd, daar waar deze voorheen vooral als slecht of niet bestaand werden gekwalificeerd. Partijen hebben elkaar leren kennen en vooral de achterliggende beweegredenen en belangen ontdekt. Tijdens de sessies leverde dit een aantal keren verrassende inzichten op: O, werkt dat zo? Zo verkennen we tijdens het onderdeel stimulansen en barrières voorbeelden van eerder doorlopen trajecten. Wat maakte deze succesvol, of waarom ging het mis? Daarbij kwamen de, zo bleek, veelbesproken bankjes in het centrum aan de orde. Een project met een lange voorgeschiedenis en een resultaat, waar niemand echt blij mee was. Door het gesprek aan te gaan met elkaar werd duidelijk waarom het resultaat niet goed was. Vervolgens is met elkaar gewerkt aan een alternatief voorstel, “De praatbol” genaamd. De bedenkers van dit idee (een ondernemer, een ambtenaar en citymarketing) zijn samen aan de slag gegaan om dit daadwerkelijk te realiseren met elkaar. Met een ogenschijnlijk simpel project wordt een start gemaakt met daadwerkelijk in samenwerking zaken voor elkaar krijgen. Dus zowel op inhoud (de gewenste verlenging van verblijfstijd door rustelementen in het winkelgebied) als op team en proces worden stappen gemaakt, waar op verder gebouwd kan worden met andere acties. Gericht op het realiseren van de opgave van een vitaal dorpshart.

Een van de andere teams, belast met het verbeteren van het aanbod, kwam tot de conclusie dat een compacter winkelgebied nodig is, om aantrekkelijk te blijven voor zowel de consument als de ondernemers. Met onze inbreng vanuit VITAAL is gewerkt aan een concretisering van deze wens in een voorbeeldproject, waarbij een van de ondernemers, met een winkel buiten het dorpshart, verplaatst zou worden naar het dorpshart. Met betrokkenheid van de huidige vastgoedeigenaar, waarbij de opgave werd gedefinieerd voor deze eigenaar en de andere eigenaren in het gebied, tot een nieuw toekomstperspectief te komen, met bijbehorende bestemming voor de panden in dat gebied. Met de opdracht voor de lokaal betrokken makelaar om een goede vervangende locatie in het winkelgebied te vinden; wellicht dat voor deze grotere zaak een verschuiving noodzakelijk is. In het project worden de betrokken pandeigenaren meegenomen (huidig zowel als toekomstig), de betrokken ondernemers en ook de gemeente. Vierders is beoogd projectleider van dit traject.

Vanwege de keuze van de ondernemersvereniging en de gemeente om een vervolg af te laten hangen van de ervaringen in de eerste fase zijn de resultaten nog beperkt; teams hebben samengewerkt aan de opgave en zij hebben ideeën ontwikkeld voor concrete projecten. Voor het vervolgen van het traject zijn de ondernemers en de gemeente in gesprek. Organiseren van voldoende financiële middelen, een van de succesvoorwaarden, is daarbij punt van aandacht. Mogelijk dat provinciale subsidies hieraan een bijdrage kunnen gaan leveren.

Realiseren van een compact en vitaal dorpshart is een proces van lange adem, waarbij alle partijen blijvend moeten samenwerken om aantrekkelijke en bereikbare winkelgebieden te krijgen waar bezoekers graag komen, bewoners en ondernemers trots op zijn en ondernemers een gezonde boterham kunnen verdienen. Houd onze blogs in de gaten om het vervolg van dit traject te volgen.