Naar aantrekkelijker centrumgebieden

De gemeente Noordwijk werkt aan een versterking van het winkel- en horecagebied van de kernen Noordwijk Zee, Noordwijk Binnen en Noordwijkerhout en De Zilk. Blue Ocean Company is vanuit het innovatiefonds de partner om de winkelgebieden aantrekkelijker te maken en de verschillende belanghebbenden hierbij te verbinden.

Context
Een centrumgebied is een vitale plek in een stad of een dorp. Dat geldt ook voor Noordwijk. Het is vaak centraal gelegen, zorgt voor levendigheid en is sfeerbepalend. Het is de plek waar mensen elkaar ontmoeten en is voor toeristen één van de redenen om een bezoek aan Noordwijk te brengen. Het is daarmee van economische en maatschappelijke betekenis voor bewoners, bezoekers en bedrijven.

Het winkellandschap verandert sterk. Consumenten zijn veeleisender, kopen meer online en een bezoek aan een winkel(gebied) wordt eerder een uitje. Dit leidt bij veel gemeenten tot leegstaande winkelpanden, teruglopende bezoekersaantallen en uiteindelijk centrumgebieden die nog nauwelijks levensvatbaar zijn. De leefbaarheid van de stad of het dorp staat daarmee onder druk. Het tij moet worden gekeerd.

Probleem
Een situatie die gedurende een lange tijd is ontstaan laat zich niet zo maar oplossen. Maatschappelijke vraagstukken worden steeds complexer, waardoor verschillende partijen met soms tegenstrijdige belangen dienen samen te werken. Gemeenten staan voor de uitdaging om daarbij een sterke verbindende rol te spelen, een eigen bijdrage te leveren, initiatieven te stimuleren en tegelijkertijd het algemeen belang in oog te houden. Ondernemers staan voor de uitdaging om hun winkel draaiende te houden en tegelijkertijd ook in dienst te stellen van het winkelgebied als geheel. Deze cocktail van individuele belangen, verkokering en eigenaarschap maakt het een complex vraagstuk.

Oplossing
De kern van de aanpak is gericht op het aanjagen en ondersteunen van ondernemerschap en innovatie en het smeden van vitale samenwerkingen. Dit gebeurt binnen het ‘Retail Lab Noordwijk’: een online en offline ontwikkel- en innovatie aanpak. Het Retail Lab bestaat door en voor ondernemers, vastgoedeigenaren en de gemeente (gouden driehoek). Door middel van werkateliers, teambegeleiding,  ondersteuning door een projectbureau en een digitaal ontwikkelplatform worden initiatieven bedacht, uitgewerkt en genomen. Hierbij is de combinatie gezocht tussen de PULSE en UNLOCK programma’s: om ambitie hoog te houden en vernieuwing te maximaliseren. Daarbij wordt er intensief samengewerkt met het onderzoeks- en adviesbureau Partners+Pröpper dat grondlegger is van Opgaven Gestuurd Werken. Deze werkwijze stimuleert effectieve samenwerking en zorg voor een gedeelde taal tussen het publieke en private domein, zodat iedereen die een bijdrage kan en wil leveren elkaar verstaat.

“Alle politieke partijen hebben in hun verkiezingsprogramma aangegeven dat zij leefbare kernen met aantrekkelijke centrumgebieden zeer belangrijk vinden. Daarom heeft het Ondernemersfonds een innovatieve aanpak laten ontwikkelen om retail ondernemers te steunen en hen samen met vastgoedeigenaren en de gemeente te laten werken aan de juiste oplossingen.”
Alice Saat - voorzitter van het Ondernemersfonds Noordwijk

Hoe pak je zoiets aan?

Er is een nauwe samenhang tussen allerlei opgaven zoals een gezonde retail en horeca, de kwaliteit van de openbare ruimte, goede mobiliteit en cultuur. Deze opgaven dragen bij aan de verblijfskwaliteit en identiteit van het centrumgebied. Dat maakt dat niet één partij de boventoon kan voeren. Het is de kracht van het samenspel die leidt tot vernieuwing. Innovatie en samenwerking gaan hand in hand.

Samen met vastgoedeigenaren, retail en horeca ondernemers en de gemeente Noordwijk zet het Retail Lab het project zich in om ideeën naar boven te halen. Het zijn de ideeën die bij kunnen dragen aan een aantrekkelijker centrumgebied. Het is de energie van de deelnemers die het verwezenlijkt. 

1. Voorbereiding
   Een belangrijke eerste stap is ondernemers enthousiasmeren om deel te nemen. Hierbij zijn diverse ondernemers- en winkeliersverenigingen gevraagd om hierin een rol te spelen. Tevens is de structuur van het traject bepaald, waarbij gezien de publieke en private samenwerking het een gemêleerd gezelschap is. De ervaringen vanuit onze bijdrage aan het landelijke Retailagenda-traject, waarin we samen met Partners+Pröpper vormen een belangrijk fundament.
    
2. Luiken open
   In de eerste grote gezamenlijke bijeenkomst is de urgentie om in beweging te komen besproken door een deskundige centrumgebieden, dhr. Jos Voss van de Rabobank. ‘Welke invloed hebben de ontwikkelingen op de belangen van vastgoed, ondernemers en gemeente?’ ‘Welke centrumgebieden in Nederland zijn succesvol en waarom?’ Vervolgens is er in spelvorm gekeken naar de (individuele) belangen van de gouden driehoek en welke gezamenlijke belangen men deelt. ‘Wat zou er in de relatie tussen deze drie partijen beter of anders moeten om samen de gebieden aantrekkelijker te maken?’ ‘Wat gaat daar in al wel goed en wat zouden we kunnen verbeteren?’
    
3. Idee generatie
   Eénmaal de urgentie wordt gevoeld en de gezamenlijke en individuele belangen bekend zijn is er een basis om samen naar het vraagstuk te kijken. Via een brainstorm in spelvorm zijn vele ideeën geopperd, die vervolgens door de deelnemers zijn geselecteerd als favoriet voor hun centrumgebied. Nog belangrijker dan een ‘winnend’ idee is de ontluikende samenwerking tussen de belanghebbenden. Een goed samenspel zorgt voor motivatie om bij te dragen aan de uitwerking van de ideeën.
    
4. Idee validatie
   De ideeën die het meeste aanspreken worden in teams eerst verder uitgewerkt. ‘Wat wordt er precies bedoeld met ‘Beleefstraat’?’ ‘Wat houdt het in ?’ ‘Wat komt er allemaal bij kijken?’ ‘Wat is er goed/slecht aan het idee?’ ‘Wat moeten er allemaal nog worden uitgezocht.’ Dit proces van aanscherpen, valideren en testen leidt uiteindelijk tot een uitwerking van het idee dat zou kunnen werken. Het is beter te starten met een kleine uitwerking van het idee en het verrijken met inzichten uit de praktijk, dan wekenlang op papier een groot idee vorm te geven dat in de praktijk helemaal niet blijkt te werken.
   
   De teams benaderen een idee bij voorkeur integraal. Daarom is het belangrijk dat de teams bestaan uit vertegenwoordigers van de gemeente, retail, vastgoed, welzijn en kunst en cultuur. Deze integrale teams brengen het idee tot leven en proberen in een klap meerdere doelen te realiseren.
    
5. Uitvoeren van pilots
   Als de belangrijkste onzekerheden uit het oorspronkelijke idee zijn gevalideerd breekt het moment aan om ze in de praktijk te toetsen. “Where the rubber meets the road.” Hier wordt een idee vertaald naar een werkend concept. Indien de aannames worden bekrachtigd kan een pilot leiden tot het definitief invoeren van een (verbeterd) concept.

Resultaat

We zijn er nòg niet. En dat hoort ook in zo’n traject waarbij je in stapjes verbeteringen wilt invoeren. Halverwege 2019 start het proces van validatie van ideeën. Er is al een eerste groep van enthousiastelingen die gemotiveerd meewerkt om met de andere bloedgroepen de centrumgebieden aantrekkelijker te maken.

Het is ook een proces van lange adem. Simpele oplossingen bestaan niet. En alle partijen zullen blijvend moeten samenwerken om aantrekkelijke en bereikbare centrumgebieden te krijgen waar Noordwijk trots op is en bezoekers graag komen. Houd onze blogs in de gaten om het vervolg van dit traject te volgen.

Bekijk deze sfeerimpressie van ideegeneratie van een Retail Lab: