Feit: gemeenten ontwikkelen in samenspraak met winkeliers, vastgoedeigenaren en andere belanghebbenden centrumvisies en plannen voor de revitalisatie van winkelgebieden. Concrete acties duren echter lang of blijven uit. Er zijn wel plannen en intenties, maar gebeurt er nu in feite iets?
 

Leegstand verdwijnt als het bezoek verschijnt

Gemeenten staan voor de opgave om winkelgebieden te revitaliseren. Winkelpanden staan leeg, winkelstraten verloederen en bezoekers blijven weg. De situatie is urgent en er is sprake van een neerwaartse spiraal. Inkomsten van winkeliers, horeca en vastgoedeigenaren dalen, hierdoor blijven investeringen uit en neemt de aantrekkelijkheid van het winkelgebied af. Inwoners en bezoekers blijven weg en inkomsten dalen verder.

De terugloop in het aantal bezoekers leidt tot een neerwaartse spiraal met consequenties voor de ondernemers, vastgoed en de lokale gemeente.

Deze neerwaartse spiraal heeft een behoorlijke maatschappelijke impact op verschillende terreinen en heeft een negatieve invloed op het welzijn en de welvaart van inwoners. Immers een sterk winkelgebied is een belangrijke voorziening in een stad, dorp of wijk.

Vaak wordt winkelleegstand als het probleem gezien van de teloorgang van winkelstraten. De feitelijke oorzaak ligt bij een teruglopend aantal bezoekers door toename van de online aankopen, een veranderd consumentengedrag en een weinig onderscheidend, of saai,  aanbod in veel winkelgebieden.

De vraag is dus “HOE krijgen we meer bezoekers naar een winkelgebied?”
 

Piece of cake

Een aantrekkelijk winkelgebied is schoon, veilig en goed bereikbaar, heeft een aantrekkelijk winkelaanbod en er is door het jaar heen genoeg te beleven. Samen vormen deze kenmerken drie lagen van een symbolische taart die bezoekers kan verleiden om blijvend naar een winkelgebied te komen.

1. De basis wordt gevormd door een goede invulling van de publieke ruimte. Is deze goed bereikbaar, is er voldoende betaalbare parkeergelegenheid, wat is de fysieke uitstraling (bestrating, straatmeubilair of gevelreclame) en is er gevoel van veiligheid?
   Deze vraagstukken liggen vooral bij Ruimtelijke Ordening van de gemeente.
2. Een gevarieerd en aantrekkelijk winkelaanbod, met een combinatie van dagelijkse boodschappen en recreatief winkelen zorgt voor bedrijvigheid en toeloop.
   Vastgoed, Retail en (horeca) ondernemers zijn hiervoor aan zet.
3. Activiteiten die gericht zijn op recreatief winkelen en niet-dagelijkse aankopen versterken de recreatieve en vrijetijdsfunctie van winkelgebieden.
   Deze kunnen door de ondernemers en diverse sport- en cultuurverenigingen worden opgepakt.

Een aantrekkelijk winkelgebied heeft de kenmerken van een taart met verschillende lagen (ruimtelijke ordening, winkelaanbod en beleving) die elkaar ondersteunen en verrijken.
 

Een hele opgave

Veel gemeenten werken met winkeliers, vastgoedontwikkelaars en beleggers aan een gezamenlijke lokale aanpak. Samenwerking en het creëren van draagvlak onder alle stakeholders is de basis voor een gezamenlijke visie op het gewenst profiel van een winkelgebied of centrum van de stad. Alleen dan kunnen de relevante opgaven worden gerealiseerd die nodig zijn om leegstand en verpaupering tegen te gaan.

Het vraagstuk van het vergroten van de vitaliteit en aantrekkelijkheid van winkelgebieden kun je verdelen over verschillende opgaven:

1. De positionering van de gemeente verhelderen door de identiteit van de gemeente en haar winkelgebieden te bepalen.
2. (Nieuwe) bezoekers inspireren over de aantrekkelijkheid van de gemeente en haar winkelgebieden door de zichtbaarheid te vergroten met (inbound) marketing.
3. Bezoekers naar de gemeente trekken door de basis Ruimtelijke Ordening op orde te brengen.
4. Bezoekers behouden door aantrekkelijkheid winkelaanbod te verhogen.
5. Bezoekers verrassen door beleving-verhogende initiatieven.
6. Aantrekkelijkheid van de winkelgebieden blijvend ontwikkelen door effectief samenspel met belanghebbenden duurzaam te organiseren.
    

Geen woorden maar daden

Leegstand en verpaupering laat zich niet oplossen door de dingen te doen zoals we dat voorheen deden. Het vraagstuk is namelijk verschoven van een enkelvoudig economisch vraagstuk naar een integrale maatschappelijke opgave, waarbij samenwerking tussen de gemeente en allerlei partijen nodig is om hier het hoofd aan te bieden.
Vanuit deelname aan het reviewteam Lokale Transformatie van de Retailagenda zien we twee belangrijke voorwaarden om opgaven effectief te realiseren: ten eerste ‘doekracht’ en ten tweede ‘samenspel’.

Dat betekent voor de gemeente een verschuiving van haar rol in het samenspel met anderen, namelijk van regievoerder naar samenwerkingsspeler. Daarnaast is een proactieve houding nodig om in stapjes gevalideerde pilots uit te voeren om vernieuwing te introduceren en zo al doende te leren.

Het proces van samenwerking en het realiseren van ‘doekracht’ en ‘samenspel’ blijkt in de praktijk zeer weerbarstig. In de volgende blog ‘Revitalisatie is weerbarstig’ komen we hier uitgebreid op terug.

Door de samenwerking tussen Blue Ocean Company en Partners+Pröpper wordt een jarenlange retail-ervaring gebundeld met een werkwijze die doe-kracht versterkt. Dit gebeurt door effectief samenspel tussen gemeente, bedrijven, maatschappelijke organisaties en inwoners. Plannen maken & doen gaan dan hand in hand en dat versnelt de realisatie.

• Wil je eerst meer inzicht? Organiseer een ‘Schouw’, al dan niet aangevuld met een Makers Day voor een reeks eerste acties en quick wins.
• Wil je eerst eens proeven? Laten we een verkennende workshop organiseren onder de stakeholders om de complexiteit te tonen, het speelveld te (h)erkennen, en kennis vaardigheden en inspiratie te delen.
• Wil je een Proof of Concept? Start en faciliteer een Retaillab, incl. het doeboek en digitaal platform voor de deelnemers. Fase 1 is ‘in beweging brengen’ & verbinden’, Fase 2 is ‘vermogen opwekken en behouden’.